Pedagogisch Psychologisch Centrum Heemstede
Een zeer bijzondere vrouw is overleden
Wanda Dondorp
Directeur Pedagogisch Psychologisch Centrum Heemstede
17 februari 2023
(U kunt op de bijgevoegde pdf klikken voor de rouwadvertentie.)
Lezingen
Door Drs. Wanda Dondorp
Op 28 maart 2019 gaf Wanda Dondorp een lezing bij sociëteit ’De divan’ bij ’De kring’ in Amsterdam over haar boek Getekend Lot, kinderen in de Japanse interneringskampen en de Tekenanalyse.
Tijdens de lezing werd ingegaan op de vraag waarom tekeningen gebruiken? Is een verbale therapie alleen niet genoeg? Aan de hand van een power point presentatie met een aantal tekeningen van twee toenmalige gevangen kinderen werd duidelijk hoe de Tekenanalyse en dialoog de verborgen betekenis en het onderliggend psychische conflict onthult. Ook bij traumatische ervaringen van lang geleden. Met een nauwgezet uitvragen van de gevoelssfeer en inconsistenties, liet de analyse van de getoonde tekeningen zien, welke onbewuste kracht het mentale apparaat overstroomt en het evenwicht dreigt te verstoren. Tevens, welke beschermende afweermechanismen hierbij onbewust worden ingezet.
Bijzonder was, dat de twee tekenaars van het boek meegekomen waren naar de lezing en bereid om vragen uit de zaal te beantwoorden.
Een essentiële reactie uit de zaal was o.a. : ‘door naar deze desolate kampperiode te durven kijken en te doorvoelen wat ik toen ervaren heb, krijg ik een deel van mijn leven weer terug’.
Een van de twee tekenaars, Berthe Korvinus, schreef hoe zij het gebruik van Tekenanalyse in de behandeling heeft ervaren:
Een verleden van betekenis
‘In mijn vroeg jeugd heb ik in het kamp veel meegemaakt. Wat ik toen en vele decennia erna gevoeld moet hebben, mocht er niet zijn, ik mocht niet bestaan.
Mijn hele werkzame leven heb ik geprobeerd mijn bestaan bestaansrecht te geven door veel voor anderen te doen m.n. vrouwen en kinderen in Derde Wereldlanden.
Nu bijna 74 jaar na dato worden tijdens deze lezing mijn ervaringen visueel, via mijn tekeningen, weergegeven en de heftigheid ervan uitgelegd, en bovenal: erkend!
Ik mag er zijn!
Lezing Getekend Lot
Bij sociëteit 'de divan'
28 maart 2019
Getekend Lot, Tekenen en trauma
Lions Haarlem e.o.
2 april 2019
Verslag uit de notulen van de bijeenkomst
Presentatie van Wanda Dondorp over haar ervaringen in haar praktijk als pedagoog en GZpsychologe aangaande de verwerking van traumatische ervaringen in Japanse interneringskampen gedurende WO II door kinderen van destijds.
Wanda heeft hierover een boek geschreven: “Getekend Lot”
Toen na WO II de kinderen die met hun moeder hadden vastgezeten in Japanse interneringskampen terugkeerden naar Europa, veronderstelde men dat kinderen niet getraumatiseerd konden zijn. Daar waren ze immers nog te jong voor. Edoch, ze bleken alles als een spons opgenomen te hebben.
In dit boek staan de ervaringen centraal van 2 mensen die als kind gevangen zaten in Indonesië; Berthe en Erik.
Kenmerkend was voor deze families dat er niet of nauwelijks gesproken werd over deze tijd, en al helemaal niet over de traumatische ervaringen, terwijl het gebeuren diepe sporen heeft achtergelaten.
In dit boek vertellen de 2 hoofdpersonen er niet alleen over, als onderdeel van de therapie tekenen ze er ook over. Middels deze tekeningen werden de traumatische ervaringen bespreekbaar gemaakt.
Deze tekenanalyse, door Wanda ontwikkeld, blijkt een vruchtbare benadering bij de verwerking van traumatische ervaringen. Beelden uit een primair proces die onbewust zijn opgenomen als kind, komen op deze wijze weer naar buiten. Het blijkt immers dat een beeld veel beter bewaard blijft in het geheugen dan een tekst of een verhaal. Een tekening zet daarbij een beweging op gang.
Choquerende verhalen laten een grote indruk achter bij de heren Lions. Schrijnende verhalen over de wijze waarop deze slachtoffers van WO II in Z-O Azië terug in Nederland werden ‘verwelkomd’. Een opmerking die voer voor bezinning is: “Ten tijden van de internering had ik de gedachten dat ik ooit op een dag het kamp zal uitlopen, edoch nadien ben ik nooit meer niet-gevangen genomen….”
Nederland had net een Oorlogswinter achter de rug, en had na de bevrijding geen enkel inlevingsvermogen om te bedenken dat de zon als martelwerktuig kon worden ingezet. Iets wat de Japanners veelvuldig deden.
Stelselmatige vernedering door de Japanners is een rode draad bij alle ervaringen evenals een verbazingwekkend sterke mate van schaamte die alle slachtoffers jarenlang hadden voor hun ervaringen. Ook het wachten in een rij samen met andere mensen levert bij velen nog immer een grote weerzin op, omdat het te veel associaties oplevert met de ervaringen in de interneringskampen.
Velen van ons kunnen zich niets meer herinneren van de jaren voordat ze 4 jaar oud waren. Hoe kan het dan dat deze kampkinderen wel zaken kunnen herinneren van tijden toen ze zo jong waren?
Wanda legt uit dat dat te maken heeft met het impliciete en expliciete geheugen. Na de leeftijd van 4 jaar ontwikkelt zich pas een expliciet geheugen. Het impliciete geheugen, welke wel al opgebouwd wordt in de jongste jaren, kan slechts teruggehaald worden middels therapie.
Bart Govaert